Kącina

Stanowimy grupę ludzi
różnych wyznań i poglądów, ale łączy nas ciekawość świata - nie tylko tego
odległego i egzotycznego, ale także tego (a może zwłaszcza tego), który jest na
wyciągnięcie ręki. Chcemy wiedzieć, jak żyli nasi przodkowie, kim byli, jak mieszkali.
Wiemy tak dużo o innych kulturach, które istniały tysiące lat temu, zachwycamy
się sfinksami i starożytnymi świątyniami, znamy na pamięć całą listę greckich
czy egipskich bóstw, a zapominamy o własnej historii, o swoich przodkach. Co
jedli? Jak walczyli? Gdzie i jak mieszkali? Jakie mieli problemy, ile żyli, na
co chorowali, w co wierzyli? Jaką prowadzili politykę? Chcielibyśmy poznać
odpowiedzi na te i inne pytania. Szukając ich, opieramy się na znaleziskach i
odkryciach, na rzeczach materialnych, które choć milczą, to mówią tak wiele - i
będą mówić coraz więcej w miarę rozwoju metod badawczych. Poza powyższym,
chcemy dzielić się naszą wiedza i popularyzować naszą słowiańską przeszłość

Wczesnośredniowieczne cmentarzysko ciałopalne z obiektem
kultowym

Cmentarzysko zostało odkryte w centralnej partii badanego
kompleksu osadniczego w Grabku ( Pole Szczerców). Jest ono pierwszym tego typu,
całościowo przebadanym zespołem na ziemiach polskich, na który składa się 65
obiektów, a wśród nich obiekt kultowy zajmujący pozycje centralną.

Przy klasyfikacji obiektów wchodzących w skład cmentarzyska
zastosowano podział dwustopniowy. O rozróżnieniu obiektów w pierwszym rzędzie
decydowała zawartość ich wypełniska. Wyróżniono trzy rodzaje obiektów:

Typ I stanowią jamy, w wypełnisku których stwierdzono
obecność przepalonych szczątków kostnych wraz z węglami drzewnymi i niekiedy z
dodatkowym inwentarzem archeologicznym;

Typ II charakteryzuje zazwyczaj dość znaczna ilość węgli
drzewnych, spalenizny oraz znikoma ilość bardzo drobnych przepalonych drobin
kostnych jak również dodatkowe wyposażenie w postaci fragmentów naczyń;

Typ III to odosobnione jamy, w których nie stwierdzono
szczątków kostnych, jak również węgli drzewnych, ale sporadyczną obecność
inwentarza archeologicznego.

W drugim stopniu klasyfikacji uwzględniono formę rzutu
poziomego jam, zaś w mniejszym zakresie formę profilu. ( inf. badania
ratownicze odkrywki Szczerców).

Obiekt kultowy

            Niewątpliwie
pozycją centralną cmentarzyska, zajmuje obiekt określony mianem obiektu
kultowego. Wyróżnia się on swoimi rozmiarami i formą. Jego pozostałością jest
rów na planie czworoboku, o zaokrąglonych narożnikach, z dołem podsłupowym w
centrum, z jednoznaczną przerwą od strony SW. Wypełnisko rowu stanowiła
przemieszana, warstwowana próchnica ze znaczną zawartością węgli drzewnych oraz
przepalonych szczątków kostnych. Ponadto w wypełnisku obiektu odkryto dwa
potłuczone naczynia, żelazny nóż, fragment przepalonego , segmentowego paciorka
szklanego, fragment srebrnej ozdoby zdobionej granulacją oraz fragment rogowej
okładziny, zapewne grzebienia, zdobionej przeplatającymi się na wzór warkocza
liniami rytymi. Eksploracja obiektu i jego profili ujawniła możliwość
pierwotnego osadzenia w rowie szeregu słupów. Te ustalenia stały się podstawą
do stworzenia dwóch możliwych rekonstrukcji wyglądu obiektu kultowego.

Pierwsza z nich przedstawia obiekt w formie dookolnej
palisady z centralnym słupem  ( idolem, bóstwem) i wejściem od strony SW, druga zaś prezentuje obiekt zamknięty dachem, wspartym na
środkowym słupie. Istnieje ponadto i trzecia możliwość, zakładająca, że mamy
tutaj do czynienia z grobem typu rowkowego, co jest najmniej prawdopodobne,
zważywszy na znane analogie. Zewnętrzne wymiary obiektu, w I czy też II wersji,
wynoszą około 8x8m.

Jedną z kwestii jest określenie obiektu kultowego. Do tej
pory z obszaru obecnej Polski znano jedynie zbliżone pod względem formy dwa
obiekty, odkryte w latach 1931-33 w Trzebiatowie na Pomorzu. Były to owalne
rowy o wymiarach 8x10m i 10x13m, w których stwierdzono ślady po palonych
ogniskach i szczątki kostne. Jeden z tych rowów miał wejście od N a w obszarze
objętym rowami stwierdzono ślady dołów posłupowych, które zinterpretowano jako
ślady po stojących posągach. Problem świątyń i miejsc kultu pogańskiego Słowian
omówił dogłębnie Słupecki. W oparciu o tę pracę można stwierdzić, że jak
się wydaje, obiekt odkryty w Grabku łączy w sobie cechy obiektów rozpoznanych
dotychczas na obszarze północno-zachodnich Słowian, głównie Połabia oraz Słowian
Wschodnich z obszaru Rusi. Na obszarze Połabia odkrywane są świątynie w formie
budowli czworobocznych, wznoszonych w różnych technikach, ale zazwyczaj w
odmianach palisadowo-ramowych. Natomiast u Słowian wschodnich, najczęstszą
formą są konstrukcje otwarte, zakładane na planie koła. Najlepszym przykładem
tego typu obiektów są odkrycia dokonane 
m.in. w Peryni pod Nowogrodem

(Siedov 1953). Co istotne, w szeregu rozwiązań z
obszarów Rusi w dookolnym rowie, niekiedy z przerwą w obwodzie, stwierdzono istnienie
wielu śladów po słupach oraz co ważne , dość nagminne występowanie w owych
rowach fundamentowych przepalonych kości ludzkich i zwierzęcych, a nie kiedy
także pochówków szkieletowych. Tak było w obiekcie kultowym na Górze Bogit nad
Zbruczem, gdzie upatruje się pierwotnego miejsca usytuowania Świętowida. Są to
bezpośrednie nawiązania do sytuacji z Grabka, gdzie w rowie fundamentowym
obiektu kultowego analiza antropologiczna wykazała obecność szczątków co
najmniej dwóch skremowanych osobników.

( Błażej Muzolf 
„Badania archeologiczne na terenie odkrywki Szczerców”)

Tak więc mamy tu dość dobrze opisany obiekt kultowy – rekonstrukcja w 2015

bojmir